Rezydencja podatkowa, stała się dość popularnym terminem w ostatnich latach. Za sprawą międzynarodowych korporacji i celebrytów świadomość tego, czym jest rezydencja podatkowa oraz jakie korzyści może dać jej zmiana, znacznie wzrosła. Dodatkowo zróżnicowane przepisy dotyczące opodatkowania kryptowalut w różnych krajach, sprawiły, że coraz większe grono osób handlujących krypto, aktywnie poszukuje miejsca na nową rezydencję podatkową. Niezależnie od celu zmiany rezydencji podatkowej jest to skomplikowane zagadnienie i należy się przygotować do całego procesu.
Poniżej opisujemy najczęstsze problemy, z jakimi spotykamy się u klientów, którzy zmienili rezydencję podatkową z polskiej na inną lub tylko im się wydaje, że ją zmienili. Większość błędów wynika z nieznajomości podstawowych zagadnień dotyczących rezydencji podatkowej i ściśle z nią związanego pojęcia „centrum interesów życiowych”. Pojęcie rezydencji podatkowej wyjaśnialiśmy obszernie w artykule Jak zmienić rezydencję podatkową na inną.
1. Nabycie nowej rezydencji, ale nie utracenie poprzedniej
Jest to najczęściej popełniany błąd, szczególnie przez osoby, które wyprowadzają się do innego kraju w celu zmniejszenia podatku np. od pewnego czasu traderzy kryptowalut przeprowadzają się do Portugalii w celu zminimalizowania podatku od krypto. Ogólnie stosunkowo łatwo nabyć rezydencję w innym kraju i otrzymać z lokalnego urzędu certyfikat rezydencji podatkowej, który poświadcza, że jest się rezydentem danego kraju i podlega tam podatkom. Czasem wystarczy przebywać tam przez okres powyżej 183 dni w roku podatkowym lub 60 dni jak to ma miejsce na Cyprze. Tymczasem samo nabycie rezydencji podatkowej w innym kraju, nie oznacza, że osoba utraciła poprzednią polską rezydencję podatkową. Doskonałym przykładem są Polacy, którzy mieszkając przez wiele lat w Wielkiej Brytanii, nadal są rezydentami podatkowymi w Polsce. Dzieje się tak za sprawą ośrodka interesów życiowych, który nadal może pozostawać w poprzednim kraju. Należy zadbać o to, aby skutecznie utracić polską rezydencję podatkową, należy przenieść swój ośrodek interesów życiowych do innego kraju.
2. Brak certyfikatu rezydencji
W praktyce osoba może być rezydentem podatkowym danego kraju, gdyż spełnia wszystkie warunki i jako rezydent podatkowy odprowadza tam podatki. Jednak brak certyfikatu rezydencji, oznacza brak możliwości udowodnienia swojej nowej rezydencji, w sytuacji kiedy Polska upomni się o podatki, co oznacza konieczność rozliczania w Polsce.
3. Nie wystarczy 183 dni poza Polską
Nagminnie spotykamy się z opinią, że wystarczy mieszkać w jakimś kraju powyżej 183 dni w roku, aby automatycznie zostać jego rezydentem podatkowym lub odwrotnie, tj. wystarczy mieszkać mniej niż 183 dni w Polsce, aby przestać być polskim rezydentem podatkowym. Osoby wyjeżdżają do innego kraju i zakładają, że zmieniły już swoją rezydencję podatkową. Jest to nieprawda, gdyż pod uwagę należy wziąć centrum interesów życiowych i określić gdzie się je posiada. Tylko w sytuacji, gdy oba warunki są spełnione, tj. przebywa się w danym kraju powyżej 183 dni w roku i posiada tam centrum interesów życiowych, można mówić o rezydencji podatkowej tego kraju.
4. Brak informacji o zmianie rezydencji w urzędzie skarbowym
O zmianie rezydencji należy powiadomić urząd skarbowy, jeśli nastąpiła ona w ciągu roku podatkowego, a praktycznie zawsze tak jest. Także banki, w których posiadamy konta, muszą zostać powiadomione o naszej nowej rezydencji.
5. Powiązania z Polską, w tym nowe powiązania
Po uzyskaniu nowej rezydencji podatkowej, osoby bardzo często nawiązują lub też pozostawiają więzi łączące je z Polską, co może spowodować problemy. Jeśli dojdzie do sytuacji, w której polski urząd upomni się o podatki danej osoby, będzie ona musiała udowodnić, gdzie jest jej centrum interesów życiowych. Może to być mieszkanie pozostawione w Polsce i dostępne dla danej osoby (jeśli mieszkanie jest wynajmowane i jest to forma inwestycji, wówczas nie jest to powiązanie), najbliższa rodzina mieszkająca w Polsce tj. współmałżonek i dzieci, zarejestrowana działalność gospodarcza w kraju.
6. Więcej powiązań z Polską niż nowym krajem rezydencji
Z racji tego, że w przepisach nie ma ścisłej definicji centrum interesów życiowych, które określane jest jako miejsce, z którym ma się powiązania osobiste i gospodarcze, jedyne, na czym można bazować to interpretacje wydawane przez organy podatkowe na podstawie indywidualnych zapytań podatników. Na ich podstawie wiadomo, że w pierwszej kolejności (oczywiście poza sprawdzeniem kryterium 183 dni) urząd interesuje się tym, gdzie mieszka najbliższa rodzina podatnika i jeśli przebywa ona z nim w nowym kraju. Właściwie inne kryteria nie są sprawdzane. Natomiast w przypadku osób nieposiadających współmałżonka i dzieci, sprawdzane są inne powiązania, które mogą wskazać, z jakim krajem ma on ściślejsze powiązania, np. to gdzie ma on pracę, dochody, działalność gospodarczą, a także gdzie płaci rachunki, składki na ubezpieczenie i posiada majątek, czy to konto bankowe.