Podwójne opodatkowanie nawet finansowemu laikowi kojarzy się negatywnie. I słusznie. Jest to zjawisko polegające na dwukrotnym nałożeniem podatku na ten sam przedmiot podatkowy (majątek, dochód, usługę). Problem podwójnego opodatkowania wynika z konstrukcji systemu podatkowego i dotyka przede wszystkim osoby, które zarabiają w kraju innym niż wynika z ich adresu zameldowania.
Zewnętrzne opodatkowanie podwójne
Najczęściej do podwójnego opodatkowania dochodzi, gdy nałożony zostanie podatek przez Urząd Skarbowy dwóch różnych państw. Z takim problemem często borykają się emigranci, którzy nie są obywatelami kraju, w którym pracują. Wówczas zarówno państwo, w którym taka osoba wykonuje pracę i żyje, jak również kraj ojczysty, roszczą sobie prawo do pobrania podatku dochodowego.
Ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy
Wskutek zderzenia się ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego, dochodzi do nałożenia podatku dwukrotnie na tę sama osobę. Nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy miejsca, w którym znajduje się centrum interesów życiowych podatnika, przy czym wpływ na określenie takiej lokalizacji ma również rodzina danej osoby.
Zobacz także: Czym jest optymalizacja podatkowa
Przykładowo mężczyzna pracujący w Wielkiej Brytanii, ale posiadający mieszkającą i pracującą w Polsce żonę oraz dzieci żyjące z matką i chodzące do polskiej szkoły, zostanie uznany za podatkowego rezydenta RP. Z drugiej strony ten sam mężczyzna wykonując pracę i zarabia na Wyspach, posiada więc ograniczony obowiązek podatkowy w Wielkiej Brytanii i musi zapłacić brytyjskiej skarbówce podatek od uzyskanego w Zjednoczonym Królestwie dochodu.
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
Aby uniknąć problemu wielokrotnych roszczeń spadających na podatnika, podpisywane są przez kraje dwustronne (znacznie rzadziej wielostronne) umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Polska podpisała takie umowy z ponad 80 krajami świata. W naszym kraju istnieją dwie możliwości ochrony przed dwukrotnym podatkiem.
Metoda wyłączenia z progresją
Jest to metoda zwolnienia podatkowego, która polega na zwolnieniu podatnika z obowiązku zapłacenia podatku od danego dochodu, ale dochód ten jest uwzględniany przy obliczaniu progów dla innych podatków. Wynika z tego, że choć podatku zapłacić nie trzeba, ma on jednak wpływ na wysokość pozostałych zobowiązań finansowych względem Urzędu Skarbowego.
Metoda zaliczenia proporcjonalnego
Drugim sposobem jest metoda kredytu podatkowego, w której liczy się podatek od wszystkich dochodów w sumie, a więc zarówno od tych, które zostały zdobyte na terenie Polski, jak i od tych, które uzyskano w innym kraju. Od tak określonej sumy odejmuje się następnie kwotę, jaką podatnik musiał zapłacić w innym kraju i różnicę musi pokryć w polskiej skarbówce.
Wewnętrzne opodatkowanie podwójne
Do podwójnego opodatkowania może dojść również, jeśli fiskus jednego kraju dwukrotnie nałoży podatek na dany przedmiot. Jest to zjawisko bardzo negatywne i obowiązkiem ustawodawców jest zwalczanie tego problemu. Wewnętrzne opodatkowanie podwójne może dotyczyć zarówno podatków pośrednich (VAT, akcyza), jak i bezpośrednich (podatek dochodowy od osób fizycznych lub prawnych). Przykładowo na towar, który objęty jest akcyzą, zostaje później nałożony podatek VAT. Dochodzi niekiedy również do podwójnego opodatkowania dywidendy, która z jednej strony jest wypłatą zysku (na który już został nałożony podatek) dla akcjonariuszy, a z drugiej jest dochodem kapitałowym udziałowców podlegającym opodatkowaniu.