Ulga IP BOX i ryczałt coraz mniej popularne. Cypr jako alternatywa dla programistów

Od początku 2019 roku część polskich przedsiębiorców z sektora IT może skorzystać ulgi IP BOX i płacić niższy podatek dochodowy. Przez pewien czas IP BOX wydawał się łatwym sposobem, na obniżenie podatku dochodowego do 5%, z którego masowo korzystali programiści. Jednak kolejne kontrole osób będących na IP BOX i podważanie zasadności używania ulgi, powodują, że IP BOX budzi coraz więcej wątpliwości. Przez chwilę mniej problematyczną alternatywą wydawał się ryczałt, jednak posiada on także szereg wad i jest mniej korzystny finansowo. Coraz więcej programistów szuka alternatywnych rozwiązań, które nie tylko pozwolą na oszczędności, ale także uwolnią ich od niepewności i ciągłych zmian w prawie. Obecnie zainteresowaniem branży IT cieszą się spółki na Cyprze. Czy rzeczywiście założenie firmy za granicą jest dobrą alternatywą dla IP BOX? Sprawdźmy.

Co to jest ulga IP BOX?

Ulga IP BOX umożliwia preferencyjne opodatkowanie dochodów dla osób prowadzących działalność badawczo-rozwojową. Zamiast 19% podmioty korzystające z ulgi płacą jedynie 5% podatku od dochodu. Z ulgi mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy osiągają dochody z prawa własności intelektualnej (IP) uzyskanego z działalności badawczo-rozwojowej (B+R) lub z usług B+R zakupionych od innych podmiotów, jednak opatentowanych przez siebie. Niezbędnym warunkiem skorzystania z ulgi jest prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej bezpośrednio związanej z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Lista kwalifikowanych praw własności intelektualnej, dla których można zastosować preferencyjną stawkę podatku dochodowego zawiera między innymi autorskie prawo do programu komputerowego, z czego korzystają chętnie programiści.

Dlaczego IP BOX jest problematyczny dla programistów?  

Mnóstwo zawiłości

Pomimo stosunkowo precyzyjnych wytycznych rządu, ulga IP BOX budzi ogromne wątpliwości interpretacyjne. Przede wszystkim jest rozbieżność pomiędzy przepisami a realiami pracy programistycznej, a wiele zapisów jest zbyt mało konkretnych. Przykładem może być zapis dotyczący aktualizacji i update’ów programów, które zdaniem fiskusa mogą być uznane za kwalifikowane do ulgi, tylko wtedy, gdy proces ich tworzenia ma charakter twórczy, co jest praktycznie niemożliwe do udowodnienia. Dodatkowo, aby skorzystać z ulgi należy prowadzić działalność gospodarczą, nie tylko w rozumieniu posiadania zarejestrowanej JDG, ale także charakteru wykonywanej pracy, która musi być niezależna i nie może być pod zewnętrznym zwierzchnictwem czyli programista. Największy jednak problem rodzą umowy zawierane pomiędzy programistami, a podmiotami, dla których programiści tworzą kody lub całe oprogramowania, które nie potwierdzają prawa programisty do stosowania ulgi. Umowy muszą szczegółowo opisywać proces tworzenia własności intelektualnej w ramach działalności badawczo – rozwojowej wraz z możliwością wykazania tej własności oraz zbycia praw. To jednak nie wszystko. Popularną praktyka fiskusa jest także podważenia prowadzenia ewidencji rachunkowej przypadająca na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej. Jeśli tak się stanie, podatnik nie skorzysta z preferencji.

Nie dla pracujących w zespołach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w 2022 roku orzekł, że jeżeli przy tworzeniu oprogramowania komputerowego programista współpracuje z innymi osobami, to nie ma prawa do ulgi IP Box. Programiści pracujący zespołowo nie mogą korzystać z 5-proc. PIT i chodzi też o tworzenie części oprogramowania przez inne osoby, mimo, że nie tworzą one zespołu.

Nie wystarczy pozytywna interpretacja indywidualna 

Aby zabezpieczyć się przed potencjalnym zakwestionowaniem stosowania ulgi i doliczeniem domiaru w przyszłości, programiści występują do fiskusa o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Nie jest trudno uzyskać taką interpretację podatkową, natomiast  nie daje ona gwarancji, że w przyszłości fiskus nie zakwestionuje prawa do ulgi, szczególnie dla programistów, dla których uzyskanie interpretacji było celem samym w sobie bez dokładnego przeanalizowania własnej działalności w kontekście prac rozwojowo-badawczych i całego procesu tworzenia oraz przekazywania praw autorskich. Stan faktyczny przyszłej działalności programisty musi na każdym etapie szczegółowo odpowiadać temu co zostało zawarte we wniosku o interpretację. Inaczej proces tworzenia może nie zostać uznany za twórczy, a własność za własność kwalifikowaną. Jest to dość trudne z racji tego, że praca programistyczna jest złożona i realia odbiegają często od przyjętych założeń. 

Alternatywy dla IP BOX

Programiści, szczególnie ci, dla których IP BOX był tylko łatwą metodą optymalizacji podatkowej i na jej potrzeby „naciągali” umowy lub założenia swojej pracy, tak aby spełniać kryteria i otrzymać indywidualną korzystną interpretację, coraz częściej oglądają się za alternatywą, która zapewni im mniejsze podatki, bez stresu powodowanego niejasnymi interpretacjami i wątpliwościami IP BOX-u. Metod na oszczędności szukają także ci, którzy z założenia nie spełniali warunków IP BOX. Jedną z takich alternatyw stał się przez chwilę ryczałt, obniżony do 12% i 8.5% przez Polski Ład, a obecnie coraz więcej programistów decyduje się na założenie firmy poza Polską.

Ryczał lepszy niż IP BOX?

Wprowadzenie ryczałtu spowodowało, że wielu programistów zaczęło myśleć o przejściu na tę formę opodatkowania, które nie generuje tyle wątpliwości interpretacyjnych co IP BOX, a daje duże oszczędności w stosunku do podatku liniowego. Jednak dodatkowe obostrzenia oraz brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej, powoduje, że pod względem korzyści podatkowych IP BOX z liniowym podatkiem, nadal jest korzystniejszy od ryczałtu.  Dodatkowo ryczałt nie pozwala odliczać kosztów, co oznacza, że podatku nie da się obniżyć zakupem laptopa, oprogramowania czy też innymi wydatkami. Przy ryczałcie również są wątpliwości np. przy obliczaniu zdolności kredytowej – banki nadal preferują osoby na tzw. podatku liniowym. 

Spółka na Cyprze jako alternatywa dla ulgi IP BOX?

Aktualne dane na rok 2023 dotyczące korzyści ze spółki na Cyprze: